اینترپل یا پلیس بین الملل و ساختار آن (بخش دوم)
چگونه می‌توان از طریق پلیس اینترپل مرکزی شکایت کرد و چه فرآیندهایی برای پیگیری شکایات در سطح بین‌المللی وجود دارد؟
شکایت از طریق پلیس اینترپل مرکزی و پیگیری آن، چه در راستای دستگیری و استرداد مجرمین و چه در مورد نقض و شکستن اعلان‌های صادره، موضوعی تخصصی و پیچیده است که نیازمند آگاهی دقیق از قوانین و رویه‌های بین‌المللی می‌باشد. برخلاف فرآیندهای داخلی شکایت، که به طور مستقیم از طریق مراجع قضائی کشورها پیگیری می‌شود، شکایت از طریق پلیس اینترپل مستلزم رعایت اصول خاص و قوانین پیچیده‌تری است که به همکاری میان پلیس‌های کشورهای مختلف وابسته است. در مقاله پیشین، به ماهیت و ساختار پلیس اینترپل و اعلان‌های صادره آن پرداختیم و اکنون در مقاله پیش‌رو قصد داریم تا به نحوه شکایت و پیگیری پرونده‌ها از طریق اینترپل مرکزی پرداخته و روشن نماییم که چگونه این روند صورت گرفته و نقش اینترپل ملی در آن چیست و نهایتا طبق قوانیی ایران تعقیب مجرم و استرداد آن در ایران چگونه و باتوجه به چه شرایطی صورت می‌گیرد.
نحوه ثبت شکایت از طریق پلیس اینترپل
در صورتی که یک جرم در خارج از مرزهای یک کشور رخ دهد یا مجرمی پس از ارتکاب جرم به کشور دیگری فرار کند، امکان شکایت از طریق پلیس اینترپل وجود دارد.
مراحل کلی این فرآیند عبارت‌اند از:
- ثبت شکایت در کشور مبدا: ابتدا باید شکایت خود را در کشور محل وقوع جرم ثبت کنید. این شکایت باید مطابق قوانین داخلی و به زبان رسمی کشور تنظیم شده و همراه با تمامی مدارک و شواهد مرتبط ارائه شود.
- بررسی پرونده توسط پلیس محلی: پس از ثبت شکایت، پلیس محلی ادعاهای مطرح‌شده را بررسی می‌کند. در صورتی که جرم تأیید شود و مدارک کافی وجود داشته باشد، پرونده جهت پیگیری به اینترپل ارسال خواهد شد.
- ارسال درخواست به اینترپل: پلیس کشور مبدا، درخواست رسمی پیگیری پرونده را به اینترپل ارائه می‌دهد. این درخواست شامل جزئیات جرم، مشخصات مجرم و تمامی مستندات مربوطه خواهد بود.
- صدور اعلان قرمز: در صورتی که اینترپل شواهد و مدارک ارائه‌شده را کافی بداند، یک اعلان قرمز (Red Notice) صادر می‌کند. این اعلان در واقع یک درخواست بین‌المللی برای شناسایی، دستگیری و استرداد مجرم است.
- همکاری پلیس بین‌المللی: پس از صدور اعلان قرمز، پلیس کشورهای مختلف در جستجوی فرد تحت تعقیب اقدام می‌کند. در صورت دستگیری او در کشور ثالث، روند استرداد به کشور درخواست‌کننده آغاز می‌شود. البته در این خصوص، لازم به تاکید است که مطابق قوانین ایران، استرداد اتباع امکان پذیر نیست و اتباع ایرانی تنها توسط مقامات صالح ایرانی در شرایطی که ادله قابل قبولی مبنی بر ارتکاب جرم توسط ایشان وجود داشته باشد قابل پیگرد و مجازات قانونی می باشند.
ساختار اینترپل ملی و پلیس رابط اینترپل در ایران
جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۰۱ به عضویت اینترپل درآمد و در همین راستا، دفتر اینترپل ایران در تهران تأسیس شد. مسئولیت برقراری ارتباط با اینترپل و امور بین‌المللی پلیس بر عهده معاونت بین‌الملل نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (پلیس بین الملل فراجا) است. این واحد شامل بخش‌های مختلفی است که دستورات لازم را به افسران رابط مستقر در پلیس آگاهی ابلاغ می‌کند. افسر رابط، پس از تشکیل پرونده مقدماتی، مکلف است موضوع را به دادسرای امور بین‌الملل (ناحیه ۳۰) گزارش داده و مطابق دستورات بازپرس پرونده، اقدامات لازم را انجام دهد.
قوانین و مقررات مربوط به همکاری با اینترپل در حقوق ایران
قانون مربوط به استرداد مجرمین مصوب ۱۳۳۹ و دستورالعمل راجع به مجرمین و معاضدت قضایی بین المللی مصوب ۱۳۹۲ از قوانین و مقررات تنظیم کننده نحوه همکاری با اینترپل در حقوق ایران هستند. همچنین موافقت نامه های دوجانبه بین ایران و کشورهای مختلف که در زمینه معاضدت قضایی منعقد می شود، می تواند حاکم بر مسئله استرداد مجرمان باشد.
الف) قانون راجع به استرداد مجرمین مصوب ۱۳۳۹
ماده ۲ قانون راجع به استرداد مجرمین مقرر می نماید، دولت ایران استرداد افراد را تنها در صورتی می‌پذیرد که فرد موردنظر به یکی از جرائم مشخص‌شده در این قانون متهم یا محکوم شده باشد. همچنین در ماده ۳ شرایط استرداد متهمان را بیان نموده که عبارت است از اینکه ایران می‌تواند افراد غیرایرانی مقیم کشور را، در صورت درخواست دولت خارجی و وجود شرایط زیر، تحویل دهد:
الف) جرم در قلمرو دولت درخواست‌کننده و توسط اتباع همان کشور یا کشور دیگر رخ داده باشد؛
ب) جرم خارج از قلمرو دولت درخواست‌کننده، اما توسط اتباع آن کشور انجام شده باشد، و
ج) جرم خارج از قلمرو دولت درخواست‌کننده و توسط فردی غیر از اتباع آن کشور انجام شده باشد، مشروط بر اینکه به منافع عمومی دولت درخواست‌کننده آسیب برساند.
همانطور که در ماده ۳ هم مورد تصریح قرار گرفته است این مقررات ناظر بر استرداد اشخاص غیر ایرانی است و مطابق بند ۱ ماده ۸ این قانون، هرگاه شخص مورد تقاضا ایرانی باشد استرداد آن امکان پذیر نمی باشد.
همچنین مطابق ماده ۸، در موارد دیگری نیز دولت ایران در زمینه استرداد مجرمین همکاری نمی نماید که عبارتند از: استرداد در جرائم سیاسی و جرائم نظامی، هر گاه جرم ارتکابی در داخل قلمرو دولت ایران ارتکاب یافته و یا اگر در خارج از آن واقع شده مرتکب در ایران مورد تعقیب واقع و یا محکوم‌گردیده باشد، و هر گاه طبق قانون دولت ایران یا قانون دولت تقاضاکننده تعقیب یا مجازات مشمول مرور زمان شده و یا به جهتی از جهات قانونی شخص‌مورد تقاضا طبق قانون دولت تقاضاکننده قابل تعقیب یا مجازات نباشد.
ب) دستورالعمل راجع به مجرمین و معاضدت قضایی بین المللی مصوب ۱۳۹۲
این دستورالعمل با هدف بهبود همکاری‌های بین‌المللی در حوزه عدالت و مبارزه با جرم تدوین شده است. بخش اول به درخواست‌های استرداد مجرمین از سوی مراجع قضایی داخلی می‌پردازد. دادگاه‌ها و دادسراها موظف‌اند درخواست‌های استرداد را همراه با مدارک لازم به اداره کل امور بین‌الملل قوه قضاییه ارسال کنند. همچنین در موارد اضطراری، امکان صدور دستور دستگیری و ردیابی مجرمان فراری از طریق پلیس بین‌الملل وجود دارد.
در بخش دوم، روند رسیدگی به درخواست‌های استرداد مجرمین از سوی مراجع قضایی خارجی تشریح شده است. این درخواست‌ها از طریق وزارت دادگستری، دادستانی کل و پلیس بین‌الملل دریافت و بررسی می‌شوند. در صورت تأیید، افراد مورد درخواست بازداشت شده و کشور درخواست‌کننده باید مدارک خود را در مهلت تعیین‌شده ارائه دهد، در غیر این صورت، فرد آزاد خواهد شد. برای اتباع ایرانی، در صورت وجود دلایل کافی، محاکمه در داخل کشور انجام می‌شود.
بخش سوم به معاضدت قضایی اختصاص دارد. این همکاری‌ها شامل اجرای درخواست‌های قضایی داخلی و خارجی طبق قوانین ایران و معاهدات بین‌المللی است. همچنین، برای بهبود فرآیندها، کمیته‌ای متشکل از قوه قضاییه، پلیس بین‌الملل و وزارت امور خارجه تشکیل می‌شود. علاوه بر این، برنامه‌های آموزشی برای آشنایی قضات با این مقررات تدوین شده و نظارت بر اجرای این دستورالعمل بر عهده رؤسای دادگستری استان‌ها است.
ج) موافقت نامه های دوجانبه معاضدت قضایی
کشور ایران با کشورهای مختلف نظیر جهوری کره، هند، جمهوری بلاروس، ترکیه، جمهوری خلق چین، برزیل و … دارای موافقت نامه های معاضدت قضایی است که به موجب آن درخصوص همکاری در زمینه های مختلف از جمله استرداد مجرمان تصمیم گیری شده است. به عنوان مثال، موافقت نامه میان ایران و جمهوری کره اعلام نموده است که این موافقت نامه درخصوص استرداد اتباع هریک از دو کشور اعمال نخواهد شد و متهمان در صورت وجود دلایل کافی در کشور متبوع خود مجازات می گردند. به عنوان یک اصل کلی استرداد اتباعی که متهم شناخته شده اند بر اساس قانون ایران امکان پذیر نیست و در صورتی که ادله کافی توسط کشور مقابل ارجاع شود رسیدگی توسط مقامات صلاحیت دار ایرانی انجام می شود.
برای اطلاعات بیشتر بر روی مقاله اینترپل یا پلیس بین الملل و ساختار آن (بخش اول) کلیک کنید.
خدمات مؤسسه حقوقی پویا یعقوبی‌راد
مؤسسه حقوقی پویا یعقوبی‌راد با تیمی از وکلای متخصص و باتجربه در زمینه مسائل مربوط به پلیس اینترپل، آماده است تا در تمامی موضوعاتی که به اینترپل مربوط بوده و اعلان‌های صادره آن، شما را همراهی کند. تیم حقوقی ما با تسلط کامل بر قوانین داخلی و بین‌المللی و تجارب عملی در زمینه پلیس بین‌الملل و آگاهی از رویه‌های بین‌المللی در این زمینه و امور بین‌الملل ملی، می‌تواند راهکارهای مناسب و عملی را برای اثبات و دستگیری شخصی که جرمی علیه شما انجام داده تا پیگیری اعلان‌های صادره علیه شما خصوصا اعلان قرمز جهت نقض اعلان‌ها و رفع اثرشان در داخل و بین‌الملل خصوصا اینترپل مرکزی در اختیار شما قرار دهد.
اگر در خصوص موضوعات پیرامون پلیس بین الملل یا اینترپل، نیاز به مشاوره یک وکیل داشتید، تیم وکیل ایرانی حرفه‌ای‌ترین و مجرب‌ترین وکیل‌ها را از مؤسسه حقوقی پویا یعقوبی‌راد به شما ارائه می‌دهد.
