بررسی نحوه ورود به بازار بورس کالای ایران و خرید و فروش در آن
در این مقاله قصد داریم شما را با بورس کالای ایران، کالا های ارائه شده در این بازار، بازار های مختلف کالا، انواع معاملات و فرآیند عرضه و خرید کالا آشنا کنیم. همچنین مقررات لازم برای ورود اتباع خارجی به این بازار مورد توجه قرار خواهد گرفت.
بورس کالای ایران
بورس کالای ایران بازاری است که در آن بسیاری از عرضه کنندگان کالاهای خود را عرضه کرده و متقاضیان می توانند آن کالا ها را خریداری نمایند. در این بازار معمولاً کالا هایی مانند فلزات، محصولات پتروشیمی و محصولات کشاورزی خرید و فروش می شود. برای عرضه کالا در این بازار ابتدا کالای مربوطه باید توسط کارشناسان بورس کالا بررسی و قیمت گذاری شده و سپس در بورس کالا مورد معامله قرار بگیرد. اولین بورس کالای ایران، تحت عنوان بورس فلزات در سال ۱۳۸۲ کار خود را شروع کرد. یک سال پس از این تاریخ نیز بورس کالای کشاورزی راه اندازی شد. در سال ۱۳۸۴ طبق قانون مجلس شورای اسلامی این دو بازار با یکدیگر ادغام شدند و بورس کالای امروزی تشکیل شد.
محصولات ارائه شده در بورس کالای ایران
بورس کالای ایران از بازارهای متنوعی تشکیل شده است و در هر بازار محصولات مشخصی مورد معامله قرار می گیرد. معاملات در این بازار به صورت نقد، نسیه و سلف انجام می شود.
بازار فیزیکی بورس کالا
در این بازار محصولات فیزیکی مختلف و مهمی مانند فلزات، محصولات پتروشیمی، محصولات کشاورزی و فرآورده های نفتی مورد معامله قرار می گیرند. معامله در این بازار شرایط خاصی داشته و حالت مزایده دارد. این بازار همچنین قوانین خاص خود را دارد. به عنوان مثال، هنگام انعقاد قرارداد باید شرایطی نظیر تاریخ تحویل، مقدار کالای مورد معامله، واحدپول، مشخصات کالا و نوع قرارداد و … مشخص شود. فروشنده در این بازار قیمتی را برای عرضه محصول خود اعلام می کند و متقاضیان قیمت های مختلفی را برابر با قیمت فروشنده یا بالاتر از آن پیشنهاد می کنند و محصول در آخر به بالاترین قیمت پیشنهادی فروخته می شود. محصولات این بازار قابل عرضه در معاملات داخلی و خارجی هستند.
بازار فرعی بورس کالا
برخی از محصولات نظیر محصولات پتروشیمی، معدنی، صنعتی و پلیمر به دلایلی از جمله عدم تداوم عرضۀ کالا یا نیاز به مراجعۀ حضوری متقاضی جهت تأیید کیفیت کالای مورد نظر، قابلیت حضور در بازار فیزیکی را نداشته و در بازار فرعی بورس کالا مورد داد و ستد قرار می گیرند. محصولات این بازار قابل عرضه در معاملات داخلی و خارجی هستند.
بازار مشتقه بورس کالا
این بازار با هدف مدیریت ریسک قیمت و تضمین معاملات تأسیس شده است. در این بازار یک دارایی خاص که می تواند هر نوع محصولی باشد عرضه شده و قرارداد هایی بر روی آن تنظیم می شود. در حال حاضر محصولاتی نظیر زعفران، پسته، برخی محصولات فلزی و سکه طلا در این بازار مورد معامله قرار می گیرند. بازار مشتقه دارای دو نوع قرارداد به نام قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله می باشد. قرارداد آتی به معنای آن است که تمام امور مربوط به معامله اعم از پرداخت وجه و تحویل کالا در زمان آینده و مطابق قیمت توافقی انجام می شود. قرارداد اختیار معامله، قراردادی است که در آن یک نفر حق یا اختیار معامله فرد دیگری را خریداری می کند که به دو نوع قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می شود.
بازار مالی بورس کالا
هدف از تأسیس این بازار جذب سرمایۀ بیشتر و فاگیری بورس کالا است. این بازار متشکل از سه زیر مجموعه از جمله گواهی سپرده کالایی، صندوق سرمایه گذاری کالایی و قرارداد سلف موازی استاندارد است.
گواهی سپرده کالایی نوعی بازار مالی است که در آن کالا به انبار سپرده می شود و انباردار در صورت تأیید کیفیت محصولات برای آن قبض صادر می کند. این قبض توسط متقاضیان حضور در بازار مالی در اتاق پایاپای سپرده می شود و افراد می توانند با دریافت گواهی سپرده کالایی، داد و ستد محصولات خود را آغاز کنند.
صندوق سرمایه گذاری کالایی نوعی بازار مالی است که در آن هزینه های مربوط به انبارداری حذف شده و سرمایه گذاران به جای خرید محصول، صندوق آن را خریداری می کنند. در این بازار افراد متقاضی واحد های صندوقی که جهت سرمایه گذاری بر روی کالایی خاص ایجاد شده را خریداری می کنند.
قرارداد سلف موازی استاندارد، قراردادی است که در آن عرضه کننده کالا می تواند پیش از تحویل مبلغ کالای فروخته شده را وصول کند.
فرآیند عرضه کالا در بورس کالای ایران
ابتدائاً برای عرضه کالا فرد باید داری کد معاملاتی باشد و همچنین کالا توسط کارگزار پذیرفته شده و امید نامه برای آن صادر شده باشد. پس از طی این مراحل درخواست عرضه از طریق کارگزار ارائه می شود، نماد معاملاتی به کالا تخصیص می یابد، فرم اطلاعیه عرضه در سایت بورس کالا گذاشته می شود و فرآیند معاملات آغاز می شود.
نحوه خرید محصولات در بورس کالای ایران
برای انجام معامله در بورس کالای ایران ابتدا باید مراحل ثبت نام آن اعم از عضویت در سامانه سجام و انتخاب و ثبت نام در کارگزاری و افتتاح حساب وکالتی انجام شود. بعد از طی این مراحل افراد باید کد معاملاتی بورس کالا دریافت نمایند. مراحل معامله در بورس کالای ایران به ترتیب عبارت است از: پرکردن فرم ثبت سفارش نزد کارگزار و پیشنهاد قیمت، واریز حداقل سپرده مورد نیاز معامله به حساب کارگزار نزد اتاق پایاپای، انتقال سفارش مشتری به تالار معاملات توسط کارگزار، شرکت در حراج توسط کارگزار و انجام معامله در تالار، واریز باقیمانده وجه معامله پس از کسر سپرده اولیه به حساب کارگزار نزد اتاق پایاپای، تسویه اسنادی معاملات در اتاق پایاپای و صدور اسناد معاملاتی، تسویه مالی معاملات در اتاق پایاپای، نقل و انتقال وجوه پس از کسر هزینه‌ها به حساب معامله‌گران از طریق حساب بانکی.
تفاوت بورس کالا و بورس اوراق بهادار
در بازار بورس کالای ایران امکان مدیریت ریسک و نوسان قیمت وجود دارد، زیرا فروشنده یا خریدار ساختگی وجود ندارد. قیمت گذاری در بازار بورس کالا شفاف و بر اساس تعادل میزان عرضه و تقاضا است. همچنین نظارت بر حسن اجرای تعهدات طرفین معامله وجود دارد. در بازار بورس کالا اوراق بهادار قابل خرید و فروش نیست و محصولات در این بازار دارای وزن، کیفیت و کمیت و قیمت مشخص هستند. در حالی که در بورس اوراق بهادار، داد و ستد کالایی به صورت مستقیم مد نظر نیست و قیمت ها لحظه ای دچار تغییر می شود. همچنین در بورس اوراق بهادار فرد از افت قیمت هیچ سودی نمی برد اما در بورس کالا می توان بر اساس توافق قبلی از افت قیمت هم سود برد.
تفاوت بورس کالا و فرابورس
در فرابورس نیز مانند بورس اوراق بهادار، نوسان کاذب قیمت و خریداران و فروشندگان ساختگی وجود دارد، در حالی که در بورس کالا شاهد چنین چیزی نیستیم. در فرابورس نیز اوراق بهادار مورد معامله قرار می گیرند نه کالا های مشخص. همچنین در فرابورس نیز با افت قیمت امکان کسب سود وجود نخواهد داشت.
مقررات ورود خارجی ها به بازار بورس کالا
اتباع خارجی فقط تحت عنوان اشخاص حقوقی امکان ورود به بازار بورس کالای ایران را دارند. جهت دریافت کد معاملاتی فرد باید فرم های مشخصی که توسط کارگزاری های مرتبط با بورس کالا در ایران به وی تحویل داده می شود را پر نماید. سپس این فرم ها به همراه مدارک وجود شرکت باید به کنسولگری ایران در کشوری که شرکت در آن وجود دارد تحویل داده شود و کنسولگری وجود شرکت را تأیید کند. همچنین ترجمه مدارک شرکت به همراه مدارک اصلی باید به اداره بورس کالا در ایران فرستاده شود که ترجمه نگهداری و اصل مدرک پس از رؤیت بازگردانده می شود. پس از آن شخص حقوقی می تواند از طریق یک کارگزاری در ایران کد معاملاتی دریافت کند.
اگر در خصوص موضوعات مربوط به بورس کالای ایران نیاز به مشاوره و وکیل داشتید تیم وکیل ایرانی حرفه ای ترین و مجرب ترین وکیل ها را از موسسه حقوقی پویا یعقوبی راد به شما ارائه می دهد.
